بازگشت
علم و فرهنگ در ایران : چالشی برای غرب
ترجمه توسط حمید محوی ترجمه توسط حمید محوی


 

نوشتۀ شمس الدین شیتور

مرکز مطالعات جهانی سازی، 25 فوریه 2013

منطقه : خاور میانه

مضمون : تاریخ، جامعه و فرهنگ

تحلیل : ایران

 

http://www.mondialisation.ca/science-et-culture-en-iran-un-defi-pour-loccident/5324239

«شما [آمریکائی ها] می خواهید مذاکره کنید ولی با اسلحه ایران را نشانه گرفته اید. ملت ایران از این حرکات هراسی نخواهد داشت.» (آیت الله علی خامنه ای)

 

ایران یکبار دیگر به آماجی برای کشورهای غربی (ایالات متحده و 5+1) تبدیل می شود. جو بایدن معاون رئیس جمهور آمریکا در مصاحبه ای با «فیگارو» (روزنامۀ دست راستی فرانسه) روز دوشنبه 4 فوریه اظهار داشت که به ایران اخطار کرده است که «پنجرۀ دیپلماسی  در مذاکرات مرتبط به برنامۀ هسته ای مورد بحث، بسته خواهد شد». و اضافه کرد که «توپ در زمین ایران است. آنچه به ما مرتبط می باشد، ما همچنان در راستای جستجوی راه حل دیپلماتیک برای مسائل جامعۀ بین الملل در مورد برنامۀ هسته ای ایران تلاش می کنیم. ولی پنجرۀ دیپلماتیک بسته می شود...رئیس جمهور اوباما در این مورد کاملا روشن بوده است : او از دسترسی ایران به سلاح اتمی جلوگیری خواهد کرد. و ما برای این که چنین واقعه ای روی ندهد و تضمین آن هر آنچه را که ضروری باشد انجام خواهیم  داد.»

باید دانست که در مورد برنامۀ هسته ای، از سال 1977، نزدیک  به دوهزار بازرسی از سوی آژانس بین المللی انرژی هسته ای انجام گرفته و هیچ یک اثری از آثار ساخت بمب اتمی را نشان نداده است. با این وجود، تمام رسانه ها به گونه ای گزارشاتشان را منتشر می کنند که گوئی چنین واقعه ای روی داده و ایران به سلاح هسته ای دست یافته است.

11 آوریل 2006، رئیس جمهور ایران احمدی نژاد اعلام کرد که ایران با موفقیت اورانیوم را غنی ساخته است : «رسما اعلام می کنم که ایران به جمع کشورهای دارندۀ انرژی هسته ای پیوسته است.»

اورانیوم با استفاد ه از چندین هزار سانتریفوژ  تا سه و نیم درصد غنی شده بود. ولایت فقیه ایران، آیت الله علی خامنه ای پنجشنبه 7 فوریه، براساس گزارش سایت انترنتی او، در حالی که ایران در محاصرۀ اقتصادی واشینگتن به سر می برد، پیشنهاد ایالات متحد ه برای آغاز مذاکرات دو جانبه دربارۀ برنامۀ هسته ای ایران را نپذیرفت.

ایالات متحده، چند روز پس از «پیشنهاد جدی» معاون رئیس جمهور آمریکا، جو بایدن به تهران دررابطه با مذاکرات مستقیم دربارۀ مسئلۀ هسته ای در چهار چوب گروه 5+1 (ایالات متحده، فرانسه، انگلستان، روسیه، چین و + آلمان) روز چهار شنبه تأیید کرد که مجازاتهای جدیدی علیه ایران در نظر گرفته است. پس از چندین ماه توقف، 5+1 و ایران به توافق رسیدند که مذاکرات را از 26 فوریه در قزاقزستان دوباره آغاز کنند(1).

دو وزن، دو معیار اندازه گیری

مذاکره کنندۀ ایرانی سعید جلیلی دیروز اظهار داشت که ایران از حقوق خود قطع نظر نخواهد کرد و « در مذاکرات آینده با قدرت های بزرگ دربارۀ برنامۀ هسته ای به عنوان موضوع مورد بحث از تعهدات بین المللی اش پا فراتر نخواهد گذاشت.»

این یادآوری در مورد موضعگیری بسیار قاطعانۀ ایران در مرحله ای مطرح می گردد که سعید جلیلی باید روز 26 فوریه در [آلما آتی] (بزرگترین شهر قفقازستان و پایتخت پیشین آن) برای راه اندازی دور تازه ای از مذاکرات پیرامون پروندۀ هسته ای ایران با نمایندگان بزرگترین قدرتهای جهان ملاقات کند.

مذاکرات بین ایران و گروه 5+1 (ایالات متحده، روسیه، چین، فرانسه، انگلستان و آلمان) از ملاقات پیشین در مسکو طی ژوئن 2012 در وضعیت رکود کامل به سر می برد(...) برنامۀ هسته ای ایران با 6 قطعنامۀ شورای امنیت در سازمان ملل متحد محکوم شد و که چهار قطعنامه همراه با مجازات بود، که از سال 2010 مجازاتهای اعلام شده، با محاصرۀ اقتصادی و نفتی توسط غربی ها شدت بیشتری پیدا کرد.

آژانس ایسنا(2) به نقل از سعید جلیلی نوشت : «ایران به تمام تعهدات خود در چهار چوب پیمان نامۀ – منع – گسترش – سلاح های – هسته ای عمل کرده است و باید از تمام حقوق خود برخوردار گردد (...) مردم ایران نمی پذیرند که با آنها مثل بقیۀ مردم جهان رفتار نشود.»

در چهارچوب خردمندانۀ استراتژی مرتبط به انرژی، فراسوی انرژی فسیلی، انرژی هیدرولیک گسترش یافته بی آن که سامانه های تولید انرژی خورشیدی و توربین های تولید انرژی از توان باد را فراموش کنیم، ایران دارای معادن اورانیوم است و در راستای ساخت مراکز تولید انرژی هسته ای برنامه ریزی کرده است.

ساخت مراکز هسته ای جدید شامل طرحی می گردد که قادر به ایجاد قدرتی معادل 20000 مگاوات الکتریسیته است. مقامات در نظر دارند که چنین مراکزی را طی 15 سال آینده ایحاد سازند. به همین علت، اجرای چنین طرحی به غنی سازی اورانیوم نیازمند است. سانتریفوژها اجازه می دهد که فرآیند غنی سازی اورانیوم 3 تا 5 برابر تسریع گردد. متخصان ایرانی بر این باور هستند که برای پاسخگوئی به چنین نیازی، در حالی که مصرف انرژی باشتاب افزایش می یابد، کشورشان به 20 مرکز هسته ای نیازمند خواهد بود.

به دلیل افزایش جمعیت و افزایش روند گسترش صنعت، مصرف انرژی در ایران بطور متوسط 8 در صد در سال افزایش دارد. سال 2011، ایران نخستین مرکز هسته ای تجارتی در خاورمیانه را در شهر بوشهر به همکاری متخصصان روسی راه اندازی کرد(3)

گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی، که پنجشنبه 21 فوریه منتشر شد، تأیید کرد که در اوایل فوریه ایران استقرار سانتریفوژهای مدرنتری را در مرکز نطنز آغاز کرده است. «6 فوریه 2013، آژانس مشاهده کرد که ایران استقرار سانتریفوژهای ای آر 2 ام در نطنز را آغاز کرده است».

برای نخستین بار است که سانتریفوژهای پیشرفته تر از ای آر1 مستقر می شود. اسرائیل که پیمان نامۀ منع سلاح های هسته ای را امضا نکرده و دارای انبار بمب های اتمی می باشد راهکاری را که غربی ها باید  برای تخریب ایران در پیش بگیرند دیکته می کند. اسرائیل اعلام می کند که ایران «هرگز تا این اندازه به ساخت سلاح اتمی نزدیک نبوده است». سرویس های نخست وزیر، بنیامین نتانیاهو گزارش آژانس بین المللی انرژی هسته ای را در وضعیت وخیمی ارزیابی کردند و اعلام داشتند که ایران هرگز تا این اندازه به تجهیزات غنی سازی اورانیوم برای ساخت بمب اتمی نزدیک نبوده است. گزارش نشان می دهد که ایران با شتاب به سوی خط قرمزی که نخست وزیر در گفتمانش در سازمان ملل متحد ترسیم کرده بود نزدیک می شود.

از دیدگاه سهم میراث فرهنگی بشریت، ما گسترش الفبا و نوشتار، جادۀ ابریشم، قصه های هزار و یک شب، شبکۀ آب رسانی، بازی شطرنج، نخستین تهویۀ مطبوع، نخستین تشریح جراحی انسان با ابن سینا، کشف الکل متیلیک، کشف صفر در کنار نینوا، بخشی بزرگی از جبر و هندسه، لوگاریتم با خوارزمی، و سامانۀ نظامی که توسط داریوش اول ایجاد شد و 500 سال بعد توسط رمی ها کپی برداری شد را به فارس ها مدیون هستیم.

رئیس جمهور ایران اعلام کرد (4) : «میزان سواد آموزی، پیش از انقلاب اسلامی، کمتر از 50 درصد بود، در حالی که به یمن انقلاب، در حال حاضر 86 درصد است» و علاوه براین «در سال 1979 تعداد دانشجویان 176000 نفر، و در سال 2004 به 2165000 نفر رسیده و در سال 2008 تعداد دانشجویان 3572000 نفر بوده است. سال 1979، تنها 398 مقاله در مجلات حرفه ای منتشر شده، در حالی که سال 2008 تعداد مقالات علمی منتشره 20000 بوده است (3855 مقاله در سال 2004)».

با تولید ناخالص ملی معادل 570 میلیارد دلار در سال 2005، دومین اقتصاد منطقه است. تولید ناخالص داخلی برای هر نفر بالغ بر 8400 دلار است. ایران چهارمین تولید کنندۀ نفت در جهان است. و پس از روسیه دومین ذخیرۀ گاز طبیعی جهان را در اختیار دارد و ششمین تولید کنندۀ گاز در جهان است.

در روزگار ما، ایران یک قدرت تکنولوژیک است، و دورادور ماهرترین کشور بین کشورهای مسلمان است. هواپیمای جنگی که تماما توسط مهندسین ایرانی ساخته می شود. روز یکشنبه نخستین پرواز آزمایشی با حضور وزیر دفاع و مقامات عالی رتبۀ نظامی در اصفهان انجام گرفت. این هواپیمای جنگی «آذرخش» و دومین هواپیما «صاعقه» نام دارد(5). (6)

همزمان، ارسال ماهوارۀ غیر نظامی ایران قرار دادن آن روی مدار زمین می تواند به دلیل تنش مناسبات سیاسی ایران و آمریکا، به گفتۀ یکی از کارشناسان، قدرت های فضائی را به نظامی سازی فضا بکشاند. همین کارشناس بر این باور است که ارسال موفقیت آمیز موشک حامل نگرانی هائی را برای همکاران آمریکائی ما ایجاد کرده است.

بنگاه خبری رسمی ایرنا، شنبه 23 فوریه 2012 ایران اعلام کرد که یک پهپاد تجسسی خارجی هنگام رزم آیش نیروهای ایرانی سرنگون شده است. ایرنا مشخص نکرده است که این پهپاد به چه کشوری تعلق داشته است. در گذشته، ایران اعلام چندین بار اعلام کرده بود  که پهپادهای آمریکائی را رهگیری کرده است. با این وجود رویداد یکشنبه 4 دسامبر 2011 در ابعاد و برد جغرافیای سیاسی به شکل فوری و عمیقی تأثیر گذاشت. بر این اساس می توانیم نتیجه بگیریم که مهندسین ایرانی «حیوان» را اهلی ساخته اند.

جرج استانچی به سهم خود، از آخرین گزارش صندوق بین المللی پول حرف می زند که کمترین چیزی که دربارۀ آن می توانیم بگوییم این است که گزارش او حاکی از این امر است که در ایران ادارۀ امور بخوبی انجام گرفته است. به راحتی می توانیم سنگینی چنین اعترافی را در مورد کشوری که دائما ابلیس نمائی شده است درک کنیم. «مجبوریم بپذیزیم که این کشور رشد دائمی داشته است. نه تنها به یمن بهای بین المللی نفت و گاز، بلکه به دلیل حرکت همگام رشد فزایندۀ بخش کشاورزی. که باید تأثیرات موتور سریع گسترش اعتبار به نفع بخش مهمی از صنایع بسیار متنوع شده، به ویژه در بخش شرکتهای کوچک و متوسط (7)را نیز به آن اضافه کنیم. برای بهینه سازی تولیداتشان، و رقابتی سازی و تسهیل ایجاد اقدامات جدید».(8)

«جرج استانچی در ادامۀ مطالبش می گوید، فراسوی چنین نتایج ماهرانه ای آنچه را که باید در گزارش صندوق بین المللی پول مد نظر قرار دهیم، مشاهدۀ موفقیت بزرگ است که خود کارشناسان را به شگفتی واداشته، و مرتبط است به بازسازی عمیقی که در حال متحول ساختن اقتصاد ایران است. طی دسامبر 2010، کمکهای مالی برای بهای انرژی و محصولات کشاورزی حذف شد.(...) محصولات نفتی، الکتریسیته، و گندم، به ویژه افزایش زیادی پیدا کرد. طی این دوران گذار و موقتی، مقدار صرفه جوئی شده بین خانواده ها در اشکال کمک های نقدی تقسیم شد که به شکل آزاد می توانست مورد استفادۀ شرکتها برای فعال سازی طرح مدرنیزاسیون در زمینۀ اقتصاد انرژی و امور اداری عمومی برای تأمین مالی مدرنیزاسیون آن قرار گرفت.»(9)

مناسبات ایران و آمریکا

در مقاله ای پیرامون سوء تفاهمات آمریکا و ایران، فرانکلن لامب با واقعگرائی خاصی می نویسد :«من به عنوان دیدبان آمریکائی، در کمفرانس های بین المللی بی شماری شرکت داشته ام و به بیش از 70 کشور سفر کرده ام. ولی هیچ گاه جامعه ای مانند جمهوری اسلامی ایران ندیده ام که تا این اندازه پیچیده، متحول، انرژیک، ماهر و غنی از ایده آلیستهای خون گرمی  باشد که به نیازمندان یاری می رسانند.

سفر به ایران در این دوران پر مشکل، تجربۀ پر تلاطمی بنظر می رسد زیرا پی می بریم که ایرانی ها و آمریکائی ها چه اندازه به یکدیگر نیازمند هستند و تا چه اندازه منافع مشترکی دارند – آری، حتی آن مواردی که به اعتقادات مذهبی مربوط می شود – که هر دو ملت باید فورا مناسباتشات را ترمیم کنند و به دورانی بازگردند که 60000 دانشجوی ایرانی در ایالات متحده تحصیل می کردند و هزاران آمریکائی در ایران سرگرم کار و زندگی بودند – در همآهنگی کامل و برای منافع همگان. (...) احتمالا هیچ کشوری برای ایالات متحده به اندازۀ ایران غیر قابل فهم نبوده است. و چنین وضعیتی احتمالا به سیاست ابلیس نمائی بازمی گردد که همه چیز را تغییر شکل می دهد، حتی بخشهائی از گفتمان احمدی نژاد دربارۀ اسرائیل و ایالات متحده. (...)» (10)

خانم روبین که داوطلب قدیمی کمیتۀ روابط عمومی آمریکا و اسرائیل می باشد همراه با 52 سازمان صهیونیستی در ایالات متحده ماه گذشته انتخاب چاچ هاگل را برای وزارت دفاع محکوم کرد، زیرا او به نفع مناسبات احترام آمیز متقابل با ایران حرف زده بود. نظریات هاگل دربارۀ مجازات ایران و سوریه به مدیریت ایالات متحده و ضرورت اعتماد سازی مجدد و عادی سازی روابط از طریق گفتگو، از دیدگاه آنها از جمله موارد نابخشودی بود. قطعۀ زیر بخشی از بیانات هاگل را دربارۀ مناسبات بین ایران و ایالات متحده نشان می دهد :

«ما نباید برای مذاکره شرط قائل می شدیم و تمام آلترناتیوها را به نفع تنها یک مورد که ما به ایران دیکته می کنیم رد می کردیم. (...) با ایالات متحده، ایرانی ها غالبا از ضرورت بهبود سازی مناسبات بین دو کشور حرف می زنند، یا از آنها دربارۀ چگونگی اقامتشان در ایران می پرسند و اگر به کمک یا اطلاعاتی دربارۀ کشور نیاز دارند. ایرانی ها طبیعتا به همان اندازه باز هستند که آمریکائی ها و با این تفاوت که بر خلاف بسیاری از کشورها، هیچ تابوئی وجود ندارد.»(9)

«دلایل بسیاری وجود دارد برای آن که واشینگتن به سوی ایران دست دوستی دراز کند، نه تنها در حرف بلکه در عمل. ملت ایران و بسیاری از آمریکائی ها قویا آرزومند چنین مناسباتی هستند و برای هر دو جامعه مفید خواهد بود. تماس، ملاقات و  گفتگوهای باز می تواند به گشایش مناسبات ایران و ایالات متحده بیانجامد. و می توانیم امیدوار باشیم که هر دوملت با اعمال فشار روی دولت هایشان آنها را متقاعد سازند که برای ایجاد پیوند دوستی گذشته ها را فراموش کرده و به سوی آینده بنگرند.»(9)

همان گونه که تی یری میسان طی مقاله ای که به تاریخ 26 ژانویۀ گذشته در روسیه منتشر شد توضیح داده است، این موضوع به درک وضعیت اجتناب ناپذیر ایران در طرح تقسیم خاورمیانه مرتبط می باشد که کاخ سفید و کرملین روی آن کار می کنند. «داده های جدید ایالات متحده را سرانجام مجبور می سازد که نقش منطقه ای ایران را بازشناسی کند.

با این وجود، واشینگتن می خواهد از تهران تضمین بگیرد که از آمریکای لاتین به ویژه از ونزوئلا که مناسبات بسیاری برقرار کرده است، خارج شود. نمی دانیم واکنش ایران در این مورد چه خواهد بود، ولی محمود احمدی نژاد فورا به آگاهی بارک اوباما رساند که تمام امکاناتش را به کار خواهد بست تا به او در دوری جستن از تل آویو یاری رساند.»(10)

چگونه ایران را خود را در صحنۀ بین المللی مطرح ساخته است؟ توضیح این امر را باید در تداوم مقاومت این کشور جستجو کنیم که دریافته است که جای شکوه و شکایتی وجود ندارد، و باید با تکیه به سلاح علم، توان و فن آوری خود به عنوان محصول آموزش و جستجوی کیفیت و دوری جستن از عوام فریبی مبارزه کرد. جلب احترام موضوعی است که به پشتکار و عرق ریختن در کار و بیداری بستگی دارد. غرب خواهان ایران پیشرفته نیست و تمام مانورها به هدف متوقف ساختن پیشرفت در این کشور انجام گرفته است. ایران متعالی ترین الگوی یک کشور در حال توسعه و پیشرفت است و تمام امتیازات چنین وضعیتی را نیز در اختیار دارد : تمدنی چندین هزار ساله، دومین ذخیرۀ مهم انرژی نفت و گاز. در ایران همه چیز کاملا بر وفق مراد نیست، خیلی دور از مدینۀ فاضله، همان مشکلات مرتبط به بزهکاری، بی عدالتی در جامعه رخنه کرده است.

واقعیت این است، ما با کشوری سروکار داریم که با تکیه به هوشمندی خاص خود پیش می رود. آیا دیگر کشورهای مسلمان می توانند آن را پی گیری کنند در رویکردی که به دانش تکیه دارد پیشرفت کنند و نه این که  به سرنوشت محتوم متوقف شوند که اجبارا به بدبختی مردم می انجامد.

Professeur Chems Eddine Chitour

Ecole Polytechnique enp-edu.dz

1. Le Guide suprême iranien rejette l’offre de dialogue Le Monde.fr 07.02.2013

2. http://www.lexpressiondz.com/internationale/169569-l-iran-reitere-ses-droits-sur-le-nucleaire.html

3. http://french.ruvr.ru/2013_02_23/LIran-a-choisi-16-sites-pour-la-construction-des-centrales-nucleaires/

4. Farsnews – Le 1er vol de l´avion de combat, «la foudre», «made in Iran».05 août 2007

5. Daniel Laurent. Et si l’Iran nous donnait des leçons en matière d’enseignement supérieur? Education/ Recherche, jeudi 28 août 2008.

6. مترجم :  شمس الدین شیتور بنظر می رسد که اطلاعاتش را از مقالۀ قید شده در شمارۀ 5  برداشت کرده و از تاریخ عملیاتی شدن این هواپیما ها در ارتش ایران اطلاعی نداشته است و این دو هواپیمای نام برده قدیمی تر از سال 2011 می باشد. امروز مدرنترین هواپیمای جنگی ایران قاهر 313 می باشد. علاوه بر این باید از هواپیمای شکاری شفق در دو نسخۀ تک خدمه و دو خدمه نیز یاد کنیم. البته بعید بنظر می رسد که تمام قطعات این هواپیماها در ایران ساخته شده باشد. بهترین هواپیمای جنگی ایران ازد یدگاه فنی (و نه از دیدگاه استقلال ملی) شاید همان تام کت قدیمی یعنی اف 14 های قدیمی باشد. البته بطور کلی می توانیم بگوییم که ایران باشتاب در حال گسترش صنایع هوا فضا می باشد و به یمن تحریم ها و تهدیدات، اگر همین ریتم را ادامه دهد، احتمالا  ظرف ده تا بیست سال آینده ما می توانیم شاهد نخستین هواپیماهای جنگی واقعا ایرانی و قابل قبول در سطح بین المللی باشیم. با آگاهی به این امر که همین هواپیما ها نیز از هم اکنون قادر به انجام مأموریتهای خاص و محدود خودشان هستند. به همین علت نیز هست که ایران برای ساخت انبوه هواپیماهای ساخت داخل شتاب زده عمل نمی کند.

7.مترجم . پشتیبانی از شرکت های کوچک ومتوسط ، از سالها پیش جزء پیشنهادات و برنامه های حزب کمونیست فرانسه در فرانسه بود. این موضوع را از روی حافظه ام از یک مصاحبۀ تلویزیونی با  روبرت هو یادآور شدم.

8. Georges Stanechy IMF Country Report No. 11/241 – Islamic Republic of Iran: 2011 Article IV Staff Report; August 2011http://www.legrandsoir.info/iran-rapport-fmi-aout-2011.html

9. Franklin LAMB http://www.legrandsoir.info/les-iraniens-et-l-amitie.html

10. http://www.alterinfo.net/Obama-et-Poutine-vont-ils-se-partager-le-Proche-Orient_a87127.htm


 


March 1st, 2013


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
علمي و معلوماتي